INTEGRACJA SENSORYCZNA
Od urodzenia każdy z nas bez przerwy przetwarza bodźce zmysłowe. Integracja tych bodźców kształtuje nasze postrzeganie świata, definiuje rzeczywistość i wpływa na nasze zachowanie. Zwykle nie jesteśmy świadomi tych procesów.
Wszyscy znamy zmysł słuchu, wzroku, smaku i węchu, ale niewiele osób zdaje sobie sprawę, że nasz układ nerwowy odbiera, segreguje i rejestruje informacje płynące z dotyku, ruchu, siły grawitacji (układ przedsionkowy) i pozycji ciała (propriocepcja).
Te trzy najbardziej podstawowe zmysły dotykowy, proprioceptywny i przedsionkowy odgrywają zasadniczą rolę we wzroście i rozwoju dziecka. Działanie tych podstawowych zmysłów są ściśle ze sobą powiązane. To wzajemne oddziaływanie zmysłów jest niezbędne do prawidłowej interpretacji danych i wykonanie odpowiedniej reakcji.
Pozwala na odczuwanie, czy dane obiekty są gorące czy zimne, ostre czy tępe, szorstkie czy gładkie.
Układ ten umożliwia nam rozpoznawanie przedmiotów za pomocą dotyku, odczuwanie bólu, ciśnienia itp. Jeśli układ ten funkcjonuje nieprawidłowo wówczas dziecko może unikać dotyku i fizycznej bliskości bądź dotykać tylko wybranych rodzajów powierzchni, ubrań. Takie zaburzenie może też skłaniać dziecko do poszukiwania doznań dotykowych- nie może utrzymać rąk przy sobie, wciąż dotyka innych ludzi, chwyta wszystkie przedmioty, wymaga, aby jego ubranie dostarczyło mu konkretnych wrażeń dotykowych.
Układ ten ma bardzo duży wpływ na życie społeczne, wybór stroju i powodzenie w szkole.
Koordynuje ruchy głowy, ciała i oczu.
Pozwala nam utrzymać równowagę, prawidłowo przepisywać tekst, kopnąć piłkę. Układ przedsionkowy odpowiada również za utrzymanie napięcia mięśniowego i koordynację ruchową obu stron ciała. Jeśli występują dysfunkcje w funkcjonowaniu tego układu dziecko ma problemy z równowagą, koordynacją i planowaniem ruchu. Nie lubi zajęć WF-u, może np. nieustannie się huśtać natomiast panicznie boi się innych aktywności.
Korzysta on z danych dostarczanych przez mięsnie i stawy, aby informować mózg o pozycji ciała.
Dzięki niemu możemy stać bez przewracania się, używać ołówka, zapinać guziki, sznurować buty lub kozłować piłkę. Zaburzenia propriocepcji mogą przysporzyć problemów w szkole i w domu, ponieważ przekazywane do mózgu informacje z mięśni i stawów, umożliwiają np. prawidłowe trzymanie długopisu, poprawne siedzenie, obejmowanie kogoś z określona siłą, używanie sztućców, wiązanie sznurowadeł.
Układ ten wspiera również naukę chodzenia, umiejętność otwierania drzwi oraz czynności żucia.
Proces celowej organizacji zmysłów to INTEGRACJA SENSORYCZNA
Według dr Ayres twórczyni integracji sensorycznej:
„Integracja sensoryczna to proces neurologiczny organizujący wrażenia płynące z ciała i środowiska w taki sposób, by mogły być użyte do celowego działania.
Bodźce płyną do naszego mózgu nieustannie. Mózg lokalizuje, segreguje i porządkuje otrzymane bodźce , podobnie jak policjant na skrzyżowaniu kieruje samochodami. Kiedy przepływają w dobrze zorganizowany sposób, mózg może je wykorzystać do tworzenia wyobrażeń, opracowania zachowań i przyswajania wiedzy. Kiedy przepływ bodźców odbywa się w niezorganizowany sposób, życie może przypominać korek uliczny w godzinach szczytu.”
Poprzez bodźce zmysłowe docierają do nas informacje z otoczenia. Bodźce te są następnie przetwarzane, aby dać nam pojęcie o tym, co się wokół nas dzieje.
U dzieci mających problemy z przetwarzaniem bodźców sensorycznych występują:
Gdy w procesie integracji sensorycznej występują zakłócenia, wówczas dziecko może mieć problemy z przyswajaniem wiedzy, koncentracja, koordynacja, poziomem aktywności, rozwojem, samooceną lub zachowaniem.
Najczęstsze objawy wskazujące na występowanie zaburzeń integracji sensorycznej:
Z dysfunkcji integracji sensorycznej nie wyrasta się.
Im wcześniej zdiagnozuje się zaburzenia integracji sensorycznej i rozpocznie terapię tym lepiej dla dziecka. Kilka pierwszych lat życia to najważniejszy czas dla rozwoju mózgu, w przypadku dziecka dotkniętego zaburzeniami tym bardziej liczy się czas.